Zbirka Galerije umjetnosti nesvrstanih zemalja „Josip Broz Tito“, Titograd
Galerija umjetnosti nesvrstanih zemalja “Josip Broz Tito”, Istorijat
Galerija umjetnosti nesvrstanih zemalja “Josip Broz Tito” osnovana je 17. decembra 1981. godine, a njen osnivač bila je Skupšina opštine Titograd. Idejni tvorac koncepta Galerije umjetnosti nesvrstanih zemalja jeste Branislav Perović, diplomirani pravnik zaposlen u Skupštini Jugoslavije. Takvu zamisao gajio je još od 1972. godine, vođen isključivo kulturnim interesima. U sveopštoj prolaznosti svijeta i života, umjetnost je vidio kao silu koja opstaje, a naročito je akcentovao nedovoljno prepoznato stvaralaštvo Trećeg svijeta. Njegovu inicijativu sagledali su i podržali mnogi kulturni entuzijasti, mada je, uprkos tome, sama realizacija projekta trajala nekoliko godina. Put ka ostvarenju bio je višestepen i prošao je kroz različite faze usklađivanja, konsultacija i dogovora prije konačnog osnivanja Galerije. Titograd je za Galeriju obezbijedio najljepši kompleks u gradu- centralni park, sa svim svojim kulturno- istorijskim sadržajem. Kompleks koji je uz rijeku Moraču i svi objekti u njemu, nastao je 1891. godine. Od sedam objekata, koji imaju svojstva spomenika kulture, šest ih je prilagođeno za galerijske programe i sadržaje. Centralni objekat čitavog kompleksa je Dvorac Petrovića, nekadašnja rezidencija dinastije Petrovića, koji je opredijeljen za stalnu postavku Galerije.
Svečana inauguracija galerije upriličena je 1. septembra 1984. godine u Titogradu, na rođendan prve konferencije Pokreta nesvrstanih zemalja.
Osnovana uz veliki entuzijazam i podršku radnih ljudi Crne Gore, lokalnih republičkih i saveznih institucija, sa idejom doprinosa razvijanju novog međunarodnog poretka u kulturi baziranog na ideji trans-nacionalne solidarnosti, za nepunu deceniju aktivnog rada formirana je kolekcija od oko 800 umjetničkih djela iz 56 zemalja nesvrstanih i zemalja u razvoju. Rad galerije podržavao je Pokret nesvrstanih, ohrabrujući članice da kroz saradnju i razmjenu doprinesu radu i razvoju galerije. U tom smislu ona je bila jedinstvena institucija kulture u svijetu.
Osim prikupljanja djela, formiranja zbirki i stalne postavke, aktivnost Galerije bila je usmjerena ka organizovanju brojnih kolektivnih i samostalnih izložbi, iz Alžira, Indije, Kube, Venecuele, Meksika, Šri Lanke, Bangladeša, Filipina, Ekvadora, Malija, Indonezije, Ugande, Kipra, Argentine, Bolivije, Tanzanije, Tunisa…
Nesvrstane zemlje su Galeriji poklonile posebno vrijedne eksponate, poput Indije, Egipta, Bolivije, Kube, Kipra, Republika SFRJ…. Postojanje takve Galerije i njen rad omogućio je da se na jednom mjestu susretnu umjetničke ideje i ostvarenja sa svih meridijana i da se kroz zajedničko djelovanje na polju kulture, do tada marginalizovane posebnosti i odlike u umjetnosti i kulturama nesvrtstanih zemalja, izbore za ravnopravan status sa tada čvrstim evropocentričnim pogledom na njihove umjetničke vriijednosti i kulturna nasleđa.
U Galeriji su se organizovali i studijski boravci umjetnika. U njenim ateljeima boravio je značajan broj stvaralaca iz nesvrstanih i zemalja u razvoju. Pored rada u ateljeima, umjetnici su održavali i predavanja o umjetnosti svojih zemalja i upoznali se sa našim umjetnicima, sa kojima su razmijenili iskustva i izgrađivali kontakte.
Galerija je organizovala i konkurse dokumentarnih TV filmova, o umjetnosti i kulturi nesvrstanih i zemalja u razvoju. UNESCO je podržavao mnoge aktivnosti Galerije – stručne simpozijume, trijanale likovnih umjetnosti nesvrstanih i zemalja u razvoju, samite, i td. Galerija je priredila i kulturne događaje koji obuhvataju, pored tematskih izložbi, i druge sadržaje, kao što su ples, muzika, TV emisije i drugo, što je doprinosilo boljem upoznavanju i razumijevanju kulture ovih zemalja ( Nedelja Indije, Dani kulture Indonezije, Dani kulture Tanzanije).
SFR Jugoslavija je preko galerije “Josip Broz Tito” prezentovala izložbe u Alžiru, Harareu, Lusaki, Delhiu, Dar es Salaamu, Aleksandriji…
Za kratko vrijeme rada, Galerija je postala jedno od najfrekventnijih mjesta u gradu. Više od sto hiljada posjetilaca je zabilježeno u danima proslavljanja prve godišnjice rada ove institucije. Svojom misijom i vizijom, utemeljenom u idejama nesvrstanosti, antikolonijalizma i solidarnosti, ova organizacija od posebnog društvenog interesa, imala je izuzetan značaj koji je prevazilazio okvire našega grada, Republike i Jugoslavije.
Promjenom društvenih okolnosti, nakon decenije veoma uspješnog funkcionisanja u našoj zemlji i svijetu, Galerija umjetnosti nesvrstanih zemalja “Josip Broz Tito”, prestala je sa radom 1995. godine. U kontinuitetu, Skupština Crne Gore je svojom odlukom, 4. aprila 1995, formirala novu kulturnu instituciju, Centar savremene umjetnosti Crne Gore. Ova institucija je 2023. godine tranformisana u Muzej savremene umjetnosti Crne Gore, koji danas u svom fondu čuva kolekciju i arhivu Galerije umjetnosti nesvrstanih zemalja “Josip Broz Tito”.
Zbirka Galerije umjetnosti nesvrstanih zemalja „Josip Broz Tito“ podijeljena je po teritorijalnom principu, u četiri podzbirke:Evropsku, Azijsku, Afričku i Latinoameričku.
U cilju istraživanja nasljeđa i arhive Galerije početkom 2022. godine pokrenut je aktuelni projekat MSUCG-a pod nazivom Laboratorija Kolekcije umjetnosti nesvrstanih zemalja.
Ovaj istraživačko kustoski projekat posvećen istraživanju kolekcije i arhive, kontinuirano radi na reaktualizaciji i obnavljanju međunarodnih veza koje je Galerija njegovala.
Projekat realizuje tim kustoskinja i konzervatorki, i to: Marina Čelebić, Anita Ćulafić, Nada Baković i Natalija Vujošević.